Kırklareli Günlüğü

Meclis 380 yeminle açıldı.

Faruk Ceylan

134 CHP’li  ve 35 Bağımsız milletvekilinin boykotu ile Meclis tarihinde ilk defa üyelerinin üçte biri yemin etmedi.

Meclisteki bu yeminin  nasıl ortaya çıktığı, ilk defa ne zaman yemin edildiği hakkında sanıyorum bir çoğumuz bilgi sahibi değiliz. Olmamamız da  normal. İnsanın ilgisi olmadığı konularda bilgisi de olmuyor.

Şahsen ben bu güne kadar böyle bir bilgiye ulaşmayı düşünmediğim gibi, merakta etmedim. Ama Meclis tarihinde ister istemez yaşanan bu ilkin ardından bu bilgiye de ulaşmak gereği hasıl oldu.

Evet Mecliste yemin meselesi Osmanlı dönemine dayanıyor. Meclis-i Mebusan üyeleri Padişaha ve Vatana sadakat üzerine yemin ediyorlarmış.

 “Meclis-i Mebusan, Mebuslar Meclisi olarak da adlandırılan İlk Türk Parlamentosu, "Meclis-i Umumi" (Genel Meclis) adı altında ve iki meclisli olarak, 20 Mart 1877'de çalışmalarına başladı. İki dereceli seçimler sonucu oluşan "Heyet-i Mebusan" veya bazen ifade edildiği gibi "Meclis-i Mebusan" (Milletvekilleri Heyeti), 69'u Müslüman ve 46'sı Müslüman olmayan 115 üyeden oluşuyordu.”

Büyük kurtarıcı Mustafa kemal Atatürk yemin meselesiyle  pek ilgilenmemiş ve 23 Nisan 1920’de TBMM’si kurulduğu gün yemin edilmemiş…  1921’de çıkarılan ve ilk anayasamız olan Teşkilatı Esasiye’de de yemin edilmemiştir.
“ 20 Ocak 1921 Anayasası (Teşkilatı Esasiye Kanunu)20 Ocak 1921'de, TBMM tarafından kabul edilen ilk Anayasa (Teşkilatı Esasiye Kanunu), TBMM'nin dokuz aylık çalışmasından ve uzun görüşmelerden sonra kabul edilmiştir.”

1924’te Bilecik mebusu (milletvekili) Fikret bey yemin edilmesinin gerekliliğine vurgu yaparak bir öneri sunmuş, Meclisteki mebuslar bu öneriyi kabul etmiş ve 1924 Anayasasına yemin ilave edilmiş.

Yemin “ Vatan ve milletin saadet ve selametine ve milletin bila kaydüşart hakimiyetine mugayir gaye takip etmeyeceğime ve Cumhuriyet esaslarına sadakattan ayrılmayacağıma vallahi”  diyerek edilmiş.

1928 yılında “vallahi” kelimesi çıkarılmış, yerine “namusum üzerine söz veririm”  ilave edilmiş. 1961 Anayasasında “hukuk, Atatürk devrimleri, Anayasa’ya sadakat,üzerine namus ve şeref üzerine ant içerim”  ilave edilmiş.

Cumhuriyet döneminde yemin meselesinin mucidi  Fikret bey kimdir?

1924 yılında Denizcilik Bakanlığı kurulmuş. Başbakan Fethi bey Osmaniye mebusu İhsan beyi Denizcilik Bakanı  yapmış. İhsan bey Bakan olarak Yavuz zırhlısının onarım işine el atmış. Bunun için açılan ihaleyi bir Fransız şirketine vermiş. Daha sonra Denizcilik Bakanı İhsan beyle yeminin mucidi Fikret bey ortak şirket kurup, ihaleyi alan Fransız şirketinden rüşvet aldıkları ortaya çıkmış.  Bunun üzerine meclis soruşturması açılmış. Fikret bey suçunu itiraf edince,  Fikret bey ve İhsan bey yargılanmışlar. Bakan İhsan beye 2 sene,  “ vallahi diye yemin etmemiz lazım” diyen Fikret beye 4 ay hapis cezası verilmiş.

Mecliste yemin edilmesini öneren, yeminin mucidi Fikret bey  yeminine sadık kalmayıp mahkum olan ilk mebus olmuş.