Zübeyde Hanımı ölümünün 91. Yılında rahmetle anıyoruz.

Kırklareli Günlüğü

Zübeyde Hanımı ölümünün 91. Yılında rahmetle anıyoruz.

Faruk Ceylan

farukceylan39@gmil.com

Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’ı ölümünün 91 yılında rahmetle anıyoruz. Babasını 7 yaşındayken kaybeden Mustafa Kemal Atatürk (1887), annesi Zübeyde hanımı da 14 Ocak 1923 yılında kaybetmiştir.

Zübeyde hanım Osmanlı  devrinde, Fatih Sultan Mehmet  zamanında Anadolu  Larende -Karaman'dan Rumeli’ye göçen ve Selanik yakınlarındaki Langaza’da  toprak işleri ile uğraşan bir Türkmen  ailesi olan Hacı Sofu ailesindendir. Mustafa Kemal Atatürk’ün anne soyu da, Karaman'dan gelerek Selanik ile Manastır'ın arasında bulunan Vodina Sancağı'na bağlı "Sarıgöl" de denilen "Kayalar" Nahiyesine yerleştiler. Aile, sonradan Selanik yakınlarında bugün de kaplıcaları ile meşhur olan Langaza'ya yerleşmiştir. Dedesi Feyzullah Efendi'in taşıdığı "Sofu-zade" (Sofular) lâkabı, yerleştikleri Sarıgöl bölgesindeki yer adları ve ailedeki hatıraların gösterdiği üzere, Mustafa Kemal Atatürk'ün anne soyu Karaman'dan Rumeli'ye gelen ve bundan dolayı da "Konyarlar" olarak Rumeli'de anılan Yürük, Türkmenlerdendir. Zübeyde hanım, 1857'de Lankaza'da dünyaya gelmiştir.

Babası, Sofuzade Feyzullah (Sadullah) Ağa, annesi, Molla Hanım olarak anılan Ayşe Hanım’dır.

Döneminde kadınların okula gitmesi yaygın olmadığı için, okur yazar oluşu nedeniyle kendisi de Zübeyde Molla olarak anılırdı.

Hacı Sofu gibi dinine bağlı bir aileden geldiği için kendisi de öyleydi. Türk tarih kitaplarında sıkça geçen, eğitim sisteminin karışık olduğu bir dönemde, Mustafa Kemal'in ne tür bir okula gideceği konusundaki tartışmalarda Zübeyde hanımın, dini eğitim veren Mahalle Mektebi'ne gitmesinde ısrarcı oluşu bu yüzdendir.

Selanik'te Gümrük Muhafaza Teşkilatında memur Ali Rıza efendi  ile 1871 yılında henüz 14 yaşında iken evlendi. Ali Rıza, sarışın ve mavi gözlü bir kadınla evlenmeyi düşlerken, kendisinden 20 yaş küçük olan, siyah saçlı ve derin mavi gözlü bu kadına sevdalandığını belirtmiştir.

Zübeyde hanımın Fatma, Ömer ve Ahmet adlı üç çocuğu dünyaya glmiştir.. Ancak Fatma dünyaya geldikten kısa bir süre sonra  ölmüştür.

Eşi Ali Rıza efendinin  Yunanistan sınırında Çayağzı (ya da Papaz Köprüsü)'na tayin ediliği için taşınmışlar  ve orada Ömer ve Ahmet isimli çocukları da ölmüştür.

1881’de dördüncü çocukları Mustafa, 1885’te Makbule, 1889’da Naciye dünyaya gelmiştir. Naciye küçük yaşta veremden  ölmüştür. Ali Rıza efendi’ de  Atatürk 7 yaşındayken 1888 yılında ölmüştür.

Zübeyde hanım, Balkan harbinden sonra, birçok Türk ailesi gibi, kızı Makbule ile birlikte Selanik'ten göç etmiş ve İstanbul'a gelerek Beşiktaş-Akaretler'de bir eve yerleşmiştir. Milli Mücadele yıllarında Ankara'ya gelen Zübeyde Hanım, 1919'da ayrılmak zorunda kaldığı oğlunu, yıllar sonra Ankara'da Devlet Başkanı olarak gördü. 14 Ocak 1923'te tedavi amacıyla gittiği İzmir'de 66 yaşında vefat etti. Zübeyde anamızı ölümünün 91. Yılında rahmet ve minnet ile anıyoruz.

Ruhu şad, mekanı cennet osun.